Varis Tanısı

Varisli damarların bacaklarda görülmesi çoğu kez varisin var olduğunu anlamak için yeterlidir. Ancak varisin nedeninin anlaşılması ve tedavinin planlanması için daha detalı inceleme gerekir. Bacağında varis olan her hastada varisin sebebi aynı olmayabilir. Dolayısı ile neden yönelik tedavi planlandığı için tedavi şeklide aynı olmayacaktır.

Damarlarımızda varis olduğunu nasıl anlarız?

Varisli hastaların çoğu aslında görünüm dışında pek fazla şikayeti olmayan kişilerdir. Bacakta hemen derinin altında bulunan uzamış, kıvrıntılı ve genişlemiş, mavimsi varisli damarlar kozmetik olarak hastaları rahatsız edebilir. Ayrıca varisler bacaklarda ağaç dalı yada çizgiler şeklinde kırmızı mor ince damarlar şeklinde de olabilir. Bunun dışında özellikle uzun süre ayakta kalındığı durumlarda bacaklarda ağırlık hissi, günün ilerleyen saatlerinde ayakta ve ayak bileklerinde şişlik, varisli damarlar üzerinde dokunmakla ağrı ve hassasiyet, geceleri bacaklarda kramp ve ağrı oluşabilir. Varisin daha ileri aşamalarında toplardamar yetmezliğinin daha da belirginleşmesi ile özellikle ayak bileği çevresinde çok sayıda küçük mavi mor varislerin oluşması, derinin renginin koyulaşıp kahverengiye dönmesi, kaşıntılı egzamaların oluşması ve nadiren deride yaralar (ülser) açılması görülebilir.

Varis görülmeden de varis olabilir mi?

Hastalar şişman bile olsalar varis genellikle cilt altında kendini belli eder. Ancak bazen varis daha ileri bir sorun olan toplardamar yetmezliğinin bir bulgusu ise şişmanlarda görülmeyebilir. Bu durumda hastada varis görülmez ancak toplardamar yetmezliğine ait belirtiler örneğin bacakta şişlik, özellikle ayak bileği çevresinde kılcal damar varisleri ve kahverengi renk değişiklikleri ve bazen yaralar görülebilir.

Varis tedavisi öncesinde yapılması gereken incelemeler nelerdir?

Variste tedavi planını belirleyebilmek için doktor muayenesi yanında yapılması gereken en önemli inceleme renkli Doppler ultrasonografidir. Bu inceleme toplardamarların anatomisini, hastalıklı damarların yerini, kaynağını ve birbirleri ile olan bağlantısını belirler. Bu inceleme sağlıklı ve güvenilir bir tedavi için mutlaka yapılmalıdır. Bunun yanında gerektiğinde bilgisayarlı tomografi yapılabilir. Bundan sonra eğer ameliyat planlanıyor ise rutin bazı kan testleri ile, EKG ve akciğer röntgeni gerekebilir.

Renkli Doppler ultrasonografi:

Bu inceleme ultrasonik ses dalgaları ile toplardamarların görüntülenmesi prensibine dayanır. Bu yolla özellikle kasıktan daha aşağıda yer alan bütün toplardamarlar güvenilir bir şekilde değerlendirilebilir. Toplardamarlardaki pıhtılar, tıkanıklıklar, kan akımında olan kaçaklar ve kapak yetmezlikleri rahatlıkla belirlenebilir. Varis için renkli Doppler ultrasonografinin hasta ayakta iken yapılması gereklidir.

Yatarak yapılan incelemeler hatalı sonuç vereceği için verilen rapora güvenilmemelidir. Hastanın bacağında varis olmadan yatarak yapılan Doppler hatalı olarak toplardamarda sorun olduğu şeklinde rapor verebilir. Bu durum hastanın gereksiz yere ameliyat olması ile sonuçlanabilir. Ancak bacağında varis olmadan ayakta Doppler yapıldığında eğer venöz yetmezlik (kapaklarda kaçak yada ters akım) çıkmış ise, bu önemlidir ve toplardamar yetmezliğine işaret eder. Bu durumda hastada bacaklarında günün ilerleyen saatlerinde oluşan şişme, ağrı, ağrılık hissi, ayak bileği çevresinde renk değişiklikleri yada yaralar olabilir.

Başka ne tür incelemeler gereklidir?

Eğer renkli Doppler ultrasonografide kasıktan daha yukarıdaki damarlarda bir sorun olabileceğine dair ip uçları bulunmuş ise bu durumda özellikle karında yer alan iliak toplardamarlar ve vücudun en büyük toplardamarı olan vena kava inferiyora yönelik incelemeler gereklidir. Bu bölgeyi değerlendirmede bilgisayarlı tomografi (BT), manyetik rezonans(MR) ve eğer bunlar yetersiz kalıyor ise anjiografi (venografi) kullanılabilir.

Bilgisayarlı tomografi: Karın içi organları, beraberinde toplardamarlar ve kadınlık organı çevresindeki varisler rahatlıkla görüntülenebilir. İncelme bir ilacın damardan verilmesi esnasında tomografi cihazının hızlı bir şekilde görüntü alması ile gerçekleşir. Kullanılan ilaca karşı allerji ve özellikle böbrek hastalarında böbrek fonksiyonlarında bozulma gelişebilir. Ayrıca bilgisayarlı tomografinin önemli oranda radyasyon riski olduğu için gebe ve gebelik şüphesi olanlarda kullanılmaz.

Manyetik rezonans görüntüleme (MRI): Radyasyon ve çoğu kez ilaç kullanılmadan karın içi organları ve toplardamarlarının görüntülenmesini sağlar. Çok iyi görüntü verdiği için çoğu kez ultrasonografiden sonra istenecek olan bir incelemedir. Vücudunda metal bulunan hastalarda MR çekilmesi mümkün olmayabilir. İnceleme yaklaşık 15 dk sürer.

Venografi: Özellikle MR ve bilgisayarlı tomografi varlığından itibaren daha az kullanılmaktadır. Özel bir ilacın kasıktan ya da bacaktaki damarlardan verilmesi ve bu arada seri halde Röntgen çekilmesi prensibine dayanır. Yaklaşık 30-45 dk sürer ve kullanılan ilaca karşı allerji ve özellikle böbrek hastalarında böbrek fonksiyonlarında bozulma ve radyasyon riski taşır.